- This topic has 0 replies, 1 voice, and was last updated 1 year, 2 months ago by
.
-
Posts
-
-
Làng nông nghiệp di sản – Vân Hồ Agritage, nơi lưu giữ và phát triển những tri thức bản địa trong canh tác nông nghiệp của người Thái, người Mường vùng núi Tây Bắc.
Cạnh Quốc lộ VI, trục đường chính đi lên Tây Bắc Việt Nam, có một vùng đất nằm trong lòng núi cao và rừng già, nơi đây được đồng bào dân tộc thiểu số người Thái, người Mường chọn làm nơi định cư lâu đời, gọi là bản Bướt. Cái tên Bướt là âm đọc trại của Ướt bởi cả bản được bao quanh bởi dòng suối trong vắt chảy về từ rừng thượng nguồn. Từ năm 2019, Trung tâm hợp tác phát triển Tây Bắc và Trung tâm Nghiên cứu Nông Lâm miền núi ADC, dưới sự tài trợ của chương trình Great, Đại sứ quán Úc đã triển khai dự án: “Nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số thông qua phát triển hệ thống thị trường gạo đặc sản tỉnh Sơn La”. Bản Bướt được lựa chọn để phát triển mô hình Làng nông nghiệp di sản, nơi người nông dân, chính quyền địa phương và doanh nghiệp cùng cam kết thực hành nông nghiệp hữu cơ và phát triển du lịch sinh thái để có sinh kế bền vững và giới thiệu, lan tỏa với bạn bè trong nước, quốc tế về văn hóa, thiên nhiên, con người vùng cao Tây Bắc.
Ảnh 1. Đàn cá suối tự nhiên ở bản Bướt được bảo vệ bởi hương ước cộng đồng
Ở Làng nông nghiệp di sản – Vân Hồ Agritage, bà con nông dân đang thực hành 5 tiêu chí quan trọng cấu thành nên một điểm di sản nông nghiệp, theo quan điểm của Tổ chức FAO Quốc tế, đó là:
Sinh kế bền vững và an ninh lương thực. Hiện nay Vân Hồ Agritage đang canh tác lúa đặc sản tẻ râu, lúa nếp nương, các loại hạt bản địa như lạc đỏ, đậu đen lòng xanh và hoa màu khác nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của bản và bán nông sản tạo sinh kế và thu nhập. Dân bản đã thành lập Hợp tác xã Đồng Rừng Vân Hồ và phát triển thương hiệu Nông sản Đồng Rừng với hai dòng sản phẩm đặc trưng là Gạo tẻ râu Đồng Rừng và Hạt bản địa Đồng Rừng. Ở đây, người dân vừa áp dụng các tri thức canh tác nông nghiệp truyền thống của người Thái, người Mường (ví dụ như cách dẫn nước từ suối về ruộng phục vụ tưới tiêu thông qua hệ thống mương và ống dẫn tre nứa) vừa dùng các loài cây bản địa mọc tự nhiên quanh bản như cây xoan, bồ hòn, ớt, tỏi, gừng để tạo thuốc trừ sâu sinh học và cam kết canh tác nông nghiệp theo tiêu chuẩn hữu cơ PGS – Hệ thống giám sát có sự tham gia. Vân Hồ Agritage là thành viên đầu tiên của PGS Vân Hồ, một hệ thống giám sát có sự tham gia cùng cam kết canh tác nông nghiệp hữu cơ với Hiệp Hội nông nghiệp hữu cơ Việt Nam, PGS Việt Nam.
Ảnh 2. Vùng sản xuất lúa tẻ râu theo tiêu chuẩn hữu cơ PGS tại bản Bướt
Ảnh 3. Gạo tẻ râu Làng nông nghiệp di sản ra thị trường tiêu dùng trong nước
Ảnh 4. Nông sản bản địa bản Bướt được đóng gói và đưa ra thị trường
Đa dạng sinh học trong nông nghiệp. Chúng tôi cố gắng làm đa dạng các loài động vật, thực vật, vi sinh vật trong các hoạt động canh tác nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, khai thác lâm sản tại bản. Bằng việc duy trì hoạt động canh tác thuận tự nhiên như sử dụng phân bón vi sinh tự chế, trồng các loài cây, cỏ theo hướng cộng sinh, và diệt trừ sâu bệnh theo nguyên lý thiên dịch…đã giúp nông dân tại các làng Nông nghiệp di sản ứng phó với tình trạng khô hạn, sói mòn, sạt lở đất và làm giàu thêm các vi sinh vật trong đất. Mô hình Vườn rừng sinh thái đang được bản áp dụng cho những vùng đất canh tác có độ dốc cao và thường xuyên bị sạt lở, thoái hóa đất. Sau hai năm thực hành canh tác nông nghiệp hữu cơ theo tiêu chuẩn PGS, những đàn đom đóm, cào cào, châu chấu đã quay về đồng lúa của bản. Tôm suối cũng bắt đầu quay trở lại và sinh sống hài hòa với đàn cá suối, loài cá đã được dân làng cùng nhau ra hương ước bảo vệ trong hơn 20 năm qua. Những nguồn gen bản địa hoặc những nguồn gen quý từ các vùng khác được sưu tầm, lưu giữ và nhân giống tại làng để phục vụ hoạt động canh tác của cộng đồng hoặc chia sẻ cho những vùng khác.
Ảnh một số loài được nuôi và bảo vệ tại bản Bướt
Hệ thống tri thức bản địa trong canh tác nông nghiệp được khôi phục và lưu giữ. Làng nông nghiệp di sản Vân Hồ là nơi sinh sống chủ yếu của người Thái và Mường với nét văn hoá thung lũng đặc trưng. Chúng tôi có kinh nghiệm lâu đời trong việc tận dụng sức nước và điều khiển nguồn nước phục vụ canh tác nông nghiệp. Agritage Việt Nam và cộng đồng đã cùng nhau khôi phục lại và sử dụng các coong nước, mương dẫn nước phục vụ hoạt động canh tác nông nghiệp. Nước còn được người dân dùng làm nguồn phát điện tự nhiên của bản.
Ảnh thu hoạch lúa của người dân bản Bướt
Hệ thống giá trị văn hoá và tổ chức cộng đồng. Tại Làng Nông nghiệp di sản, các yếu tố văn hoá cộng đồng được người dân cùng nhau lưu giữ. Chúng tôi phát triển du lịch cộng đồng để người dân vừa có việc làm, tạo thu nhập, vừa tự hào về nguồn cội. Tôn trọng các cấu trúc cộng đồng hiện có và quyền tự chủ cao nhất của cộng đồng bằng cách thành lập các Hợp tác xã cộng đồng với sự tham gia điều hành của dân làng. Hợp tác xã cộng đồng sẽ là tổ chức đại diện cho quyền lợi của dân làng, đứng ra hợp tác với các đối tác khác nhau nhằm tạo cơ hội phát triển cho cư dân Làng nông nghiệp di sản.
Ảnh du khách cùng tham gia trải nghiệm gói bánh chưng ngày tết cùng người Thái tại bản Bướt
Hệ thống cảnh quan đặc trưng. Một làng Nông nghiệp di sản đúng nghĩa còn là nơi lưu giữ được những hệ thống cảnh quan mang đặc trưng của văn hoá cộng đồng. Tại Làng nông nghiệp di sản Vân Hồ, là nơi sinh sống của cư dân Thái với văn hoá thung lũng đặc trưng. Chúng tôi chung sống hài hoà với suối và rừng. Do vậy, trải qua nhiều thế hệ, dân bản vẫn cùng nhau giữ gìn suối cá tự nhiên và rừng già. Đến Làng nông nghiệp di sản Vân Hồ, hệ thống cảnh quan đặc trưng nhất chính là suối nước và rừng già. Những thảm thực vật tầng tầng lớp lớp đặc trưng của rừng nhiệt đới Tây Bắc; những hệ thống hang động được hình thành và tích tụ nhiều năm của quá trình bào mòn bởi dòng chảy của nước và sự vận hành của trái đất. Đặc biệt, dòng suối cá tự nhiên được dân bản đưa vào hương ước bảo vệ vẫn luôn tồn tại như một minh chứng cho sự chung sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên của cư dân bản Bướt.
Ảnh rừng già và suối tự nhiên ở bản Bướt
Làng nông nghiệp di sản Vân Hồ – Vân Hồ Agritage mong muốn được là một dòng suối nhỏ, cánh rừng nhỏ, cộng đồng nhỏ góp sức gìn giữ và thể hiện tình yêu, niềm tự hào đối với văn hóa nông nghiệp Việt Nam.Người viết. Đinh Thị Huyền, giám đốc Trung tâm hợp tác phát triển Tây Bắc
-
- You must be logged in to reply to this topic.