SO SÁNH ĐA DẠNG SINH HỌC VỀ THỰC VẬT, CÁ ĐỒNG, BÒ SÁT VÀ CHIM Ở HỆ THỐNG CANH TÁC LÚA MÙA VÀ LÚA THẦN NÔNG TẠI TỈNH KIÊN GIANG

25 March, 2021 by Pham Tan Dat

A BASELINE QUALITATIVE COMPARISON OF WILD PLANTS, FISH, REPTILES, AND BIRDS OCCURRING IN TRADITIONAL RICE AND SHORT-TERM HIGH YIELDING RICE FARMING SYSTEMS IN KIEN GIANG PROVINCE, VIETNAM

Dự án nghiên cứu được tài trợ bởi Rufford Foundation

Trưởng dự án: Tiến sỹ Nguyễn Văn Kiền

Nhóm nghiên cứu: Phạm Tấn Đạt, Lý Quốc Đẳng, Nguyễn Minh Đăng

Sponsored by Rufford Foundation – Led by Dr. Kien Nguyen
Research members: Dat Tan Pham, Dang Quoc Ly, Dang Minh Nguyen

1. Khảo sát lần 01 (25-26/10/2020)

1. The first datum collection (25-26/10/2020)

Nhóm nghiên cứu thuộc Mekong Organics (Mekongorganics.com), trung tâm Nghiên cứu Phát triển Nông thôn (Đại học An Giang) và Đại học Cần Thơ thực hiện khảo sát đợt 01 để đánh giá đa dạng sinh học và chất lượng đất của hệ thống canh tác lúa mùa tại ruộng lúa mùa Tư Việt (thị trấn Minh Lương) và những ruộng lúa mùa lân cận ở xã Vĩnh Hòa Phú, Kiên Giang. Lúa mùa là mô hình truyền thống lâu đời, được canh tác mà không cần nguồn vật tư hóa học đầu vào như phân, thuốc hóa học. Do đó, hệ thực vật, cá đồng, chim và bò sát được cho rằng sẽ đa dạng hơn so với ruộng lúa thần nông với hình thức thâm canh.

Researchers of Mekong Organics (Mekongorganics.com), RCRD (An Giang University), and Can Tho University took the first survey to evaluate the potential of floating rice farming in terms of biodiversity and soil quality in Tu Viet farm (Minh Luong district) and other cooperated farms in Vinh Hoa Phu commune, Kien Giang province. The farms are cultivating traditional floating rice which is not in demand for agrochemical inputs in comparison to high yielding varieties. Due to natural and safe environment of floating rice, it is expected to accommodate a great biodiversity, including the compositions of plants, fish, birds, and reptiles.

Hình 1. Mô hình lúa mùa và tôm ở xã Vĩnh Hòa Phú (Fig. 1. The integration of traditional rice and shrimp in Vinh Hoa Phu commune)

Hình 2. Hệ thực vật được nghi nhận trên ruộng lúa mùa (Fig. 2. Diverse plant composition recorded in a traditional rice ecosystem)

Bên cạnh lợi nhuận thu được từ lúa, nông dân lúa mùa có thể tăng nguồn thu nhập bằng cách kết hợp trồng lúa mùa với chăn nuôi, thủy sản (vịt, cá, tôm và cua). Ngoài ra, nông dân có thể tận dụng nguồn thực vật đa dạng trên ruộng làm rau ăn hoặc bán, sử dụng làm thuốc nam. Về chất lượng đất, mô hình canh tác lúa mùa góp phần bảo vệ đa dạng hệ vi sinh đất và tăng hữu cơ cho đất.

Apart from rice production, the farmers are able to enhance income by integrating the floating rice system with ducks, fish, shrimps, and crabs. Further, there is an enormous number of plants recorded which can be used as edible vegetables and medicinal herbs. With respect to soil quality, floating rice systems are expected to protect the integrity of the soil, to enhance organic matter, and to conserve the diversity of microorganisms.

Hình 3. Nông dân kết hợp mô hình lúa mùa – tôm/cá – vịt để tăng hiệu quả kinh kế (Fig. 3. A farmer integrates traditional rice with shrimp/fish and duck to enhance profit)

2. Khảo sát đợt 02 (06-07/03/2021)

2. The second datum collection (06-07/03/2021)

Nhóm nghiên cứu tiếp tục thực hiện chuyến khảo sát đợt 02 với mục đích so sánh đa dạng sinh học giữa 02 kiểu hệ thống canh tác (02 ruộng lúa mùa và 02 ruộng lúa thần nông) tại tỉnh Kiên Giang. Mục đích nhằm so sánh độ đa dạng của những loài thực vật, cá đồng, chim và bò sát ở 02 hệ thống canh tác này. Nhóm nghiên cứu sử dụng phương pháp nông dân cùng tham gia (Participatory co-design of knowledge), qua đó nông dân cùng nhà nghiên cứu trực tiếp khảo sát và đánh giá độ đa dạng sinh học trên ruộng mình.

The research members continued to conduct the second datum collection to contrast biodiversity between the two types of rice farming systems (02 traditional rice fields and 02 high yielding rice fields) in Kien Giang province. The study aims to compare the biodiversity of plants, fish, birds, and reptiles in the two farming systems. The data was collected based on the method of Participatory co-design of knowledge whereby farmers work with researchers side by side to evaluate the biodiversity on their own farms.

Hình 4. Nhóm nghiên cứu cùng nông dân thực hiện khảo sát đa dạng sinh học và xây dựng bản đồ lát cắt (Fig. 4. Research members and the farmer conducted biodiversity evaluation and designed transect mapping)

Hình 5. Ruộng canh tác lúa mùa (Fig. 5. A traditional rice model)

Hình 6. Ruộng canh tác lúa thần nông (Fig. 6. A high yielding rice model)

Hệ thực/động vật ở ruộng lúa mùa đa phần được nông dân tận dụng làm thực phẩm hằng ngày hoặc bán để tăng lợi nhuận. Nhiều loài cỏ gây hại mạnh ở lúa thần nông (cỏ lồng vực, cỏ đuôi phụng) lại dễ dàng bị lúa mùa ức chế và mức độ gây hại được nông dân đánh giá chỉ ở mức trung bình hoặc không ảnh hưởng. Trong khi hệ động/thực vật ở mô hình lúa thần nông ít biến đổi về số lượng loài và số cá thể mỗi loài do thâm canh liên tục, hệ động/thực vật ở mô hình lúa mùa thể hiện sự đa dạng theo mùa và theo từng giai đoạn phát triển của lúa.

The compositions of plants and animals occurring in traditional rice were commonly utilised by farmers for daily food or sold at the market to increase profit. Many weed species which were highly competitive on high yielding rice (Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv. and Leptochloa chinensis (L.) Nees) were suppressed by traditional rice. Whilst plants and animals in high yielding rice showed a little fluctuation corresponding to seasons due to constant intensive monoculture, plants and animals in traditional rice changed dependent on seasons and different stages of rice development.